Nước Anh sai lầm khi xử lý khủng hoảng năng lượng?

Khủng hoảng năng lượng tại Anh thập niên 1970

Kinh tế tăng trưởng đột ngột sau đại dịch Covid-19, những sự cố bất ngờ (như hỏa hoạn tại một trung tâm truyền tải điện từ Pháp sang Anh), các vấn đề địa chính trị làm giá khí đốt thế giới tăng cao. Trong khi đó tại Anh số nhà ở lệ thuộc vào khí đốt để sưởi ấm và nấu ăn thuộc loại nhiều nhất châu Âu, nên Anh đặc biệt bị ảnh hưởng. Không chỉ có khí đốt, mà Anh còn thiếu nhiều thứ khác.

Theo tờ báo thiên tả New Statesman, Brexit chỉ chịu một phần trách nhiệm rất nhỏ trong cuộc khủng hoảng hiện nay tại Anh, phần còn lại là do những nguyên nhân khác. Cụ thể ở đây là cách tính toán xử lý khủng hoảng của Anh trong trường hợp có dịch bệnh là có vấn đề. Theo tờ báo, trước tình trạng thiếu hụt như vậy, chính phủ Anh có những cách xử lý khác nhau.

Thứ nhất là tăng lưu lượng nguồn cung cấp các mặt hàng bị thiếu hụt. Ví dụ như vụ thiếu xăng dầu, chính phủ cho tăng số chuyến cung cấp nhiên liệu, đưa lực lượng dự phòng vận chuyển. London có một đội xe hơn 80 chiếc chuyên dự phòng cung cấp nhiên liệu khi cần thiết. Bên cạnh đó, chính phủ điều cả lực lượng lái xe của quân đội do các căn cứ, các sân bay, các doanh trại đều có xe tiếp nhiên liệu riêng, có kênh phân phối riêng.

Anh là nước sản xuất xăng dầu, có nhiều nhà máy lọc dầu, thậm chí có thể xuất khẩu ra ngoài thế giới, về nguyên tắc nước Anh không thiếu nhiên liệu nhưng kênh phân phối có vấn đề trong trường hợp này là do thiếu hụt lái xe cũng như là các quy định về giãn cách thời gian lái xe. Ở Anh, lái xe không được điều khiển quá 2 tiếng 15 phút liên tục.

Biện pháp thứ hai là London dỡ bỏ một số rào cản pháp lý. Ví dụ như bỏ quy định về chống cạnh tranh, theo đó cho phép các hãng cung cấp xăng dầu cho các trạm thuộc các hãng đối thủ. Trước kia hãng nào được cung cấp cho trạm xăng của mình? Giờ thì cho những phép những hãng nào có cơ sở cung cấp nhiên liệu ở gần các trạm xăng đang thiếu thì được phép cung cấp và thu tiền luôn. Đây là biện pháp khiến cho việc thiếu hụt xăng dầu ở Anh chỉ xảy ra trong khoảng một tuần, mà đỉnh điểm là trong ba ngày, giờ thì được giảm đi rất nhiều.

Biện pháp thứ ba là tuyển dụng khẩn cấp. Đây là biện pháp đối phó trực tiếp để giải quyết tình trạng thiếu tài xế, nhất là người Đông Âu do họ không sang. Nguyên nhân không phải là do Brexit mà là do những hạn chế vì dịch bệnh hiện nay. Hệ thống visa hiện nay vẫn cho phép những người lái xe tải là công dân châu Âu vẫn sang Anh một cách tự do và dễ dàng. Chỉ có thủ tục là phải làm thêm hồ sơ chứ không có những hạn chế gì so với trước Brexit cả.

Tình trạng thiếu nhiên liệu tại Anh hiện nay

Để đối phó với việc này, Anh cấp thêm 5.500 visa tạm thời và một số không hạn chế cho các đối tượng khác như nhân công lò mổ. Số 5.500 này chỉ dành riêng cho lái xe tải và cho quy mô toàn thế giới chứ không riêng gì châu Âu. Do vậy, trong thời gian sắp tới sẽ có làn sóng các lái xe đến từ nhiều nước khác như Ấn Độ, Pakistan… Visa tạm thời này chỉ cho phép làm việc đến hết Giáng Sinh, nhưng sau đó họ có thể xin được một vị trí làm chính thức.

Biện pháp sau cùng là xử lý truyền thông. Yếu tố này đóng vai trò rất lớn trong việc kích động dân chúng đi mua trữ xăng dầu. Chính phủ Anh đã tăng cường trấn an người dân trên các phương tiện truyền thông đại chúng, hạn chế tích trữ giúp giảm bớt tiêu thụ xăng dầu trong thời gian vừa qua.

Về lâu dài, chính phủ Anh phải tăng cường đào tạo, huấn luyện người dân địa phương, kể cả việc mở thêm các khóa dạy lái xe tải hạng nặng hay tăng cường số điểm thi, số kỳ thi với nhân công lái xe tải. Điều này cũng tương tự cho các khu vực kinh tế khác như nhân viên y tế. Các khóa tăng cường đào tạo nhân viên làm hộ lý, y sĩ, y tá, bác sĩ, tăng lên rất nhiều. Số các trường mở những khóa đào tạo này cũng tăng nhiều.

Hiện đã có 3 triệu gia đình ở Anh phải chọn lựa giữa sưởi ấm và nấu ăn, con số này sẽ còn tăng thêm nửa triệu khi khí đốt tăng giá. Và nếu các khó khăn này khiến Anh lâm vào hoàn cảnh của thập niên 70, mùa đông này sẽ khởi đầu cho buổi hoàng hôn của thời đại Boris Johnson. Hồi 1973, đình công trong ngành than đá khiến chính phủ quy định tuần làm việc chỉ ba ngày để tiết kiệm năng lượng. 5 năm sau đó, lạm phát và 2.000 cuộc đình công trên toàn quốc khiến nước Anh tê liệt trong một mùa đông khắc nghiệt. Công đảng khi ấy phải rời quyền lực, thủ tướng mới là lãnh đạo đảng bảo thủ, Margaret Thatcher.