Người dùng ở Ý chịu giá điện cao nhất châu Âu, nguyên nhân từ đâu?

Giá điện tại Ý hiện đang cao nhất trong các nền kinh tế lớn của châu Âu, chủ yếu do sự phụ thuộc đáng kể vào nhiên liệu hóa thạch để sản xuất điện, dù sản lượng năng lượng tái tạo đã có sự tăng trưởng đáng kể.

Theo báo cáo từ tổ chức nghiên cứu năng lượng Ember, giá điện bán buôn trung bình ở Ý tính đến thời điểm hiện tại của năm 2024 là khoảng 100 euro cho mỗi megawatt giờ (MWh), cao hơn nhiều so với Đức (69 euro) và Tây Ban Nha (50 euro). Điều này khiến các hộ gia đình và doanh nghiệp tại Ý phải đối mặt với hóa đơn tiền điện cao hơn đáng kể so với phần lớn các quốc gia khác trong khu vực.

Sự phụ thuộc lớn vào nhiên liệu hóa thạch là nguyên nhân chính khiến giá điện ở Ý liên tục tăng cao. Vào năm 2023, 55% lượng điện của Ý được sản xuất từ nhiên liệu hóa thạch, trong khi con số này ở Đức là 45%, Vương quốc Anh là 39%, và Tây Ban Nha là 25%. Mặc dù trong năm 2024, các nhà sản xuất điện của Ý đã lần đầu tiên giảm tỷ lệ điện từ nhiên liệu hóa thạch xuống dưới 50%, đạt 47%, nhưng mức này vẫn cao hơn đáng kể so với mức trung bình 37% của toàn châu Âu và 40% của Đức.

Sản lượng điện sạch của Ý đã đạt mức kỷ lục 88 terawatt giờ (TWh) trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 8/2024, nhờ sự gia tăng 45% sản lượng thủy điện và 18% sản lượng điện mặt trời, cùng với mức tăng 2% của điện gió.

Tuy nhiên, cả hai nguồn năng lượng này đều có xu hướng giảm dần vào cuối năm khi mùa đông đến, thời điểm mà nhu cầu năng lượng tăng cao. Sự sụt giảm sản lượng điện sạch có thể khiến Ý phải tăng cường sử dụng nhiên liệu hóa thạch, dẫn đến việc giá điện có khả năng tiếp tục leo thang trong thời gian tới.

Các công ty điện lực của Ý đang chịu áp lực lớn từ chi phí khí đốt tăng cao, khi phần lớn sản lượng điện của quốc gia này – khoảng 45% trong năm 2023 – phụ thuộc vào các nhà máy chạy bằng khí đốt. Điều này tạo nên sự khác biệt so với Đức, nơi chỉ 15% sản lượng điện đến từ khí đốt, và so với mức trung bình 24% của toàn châu Âu.

Ý phụ thuộc mạnh mẽ vào khí đốt nhập khẩu, với hơn 95% nguồn cung đến từ nước ngoài, do sản lượng khí đốt trong nước đã giảm liên tục. Sự phụ thuộc này buộc các công ty điện lực Ý phải tham gia thị trường quốc tế, nơi giá khí đốt thường biến động.

Sau khi xung đột tại Ukraine bùng phát vào năm 2022, Ý đã thay thế nguồn cung khí đốt từ Nga, trước đây là nhà cung cấp lớn nhất, bằng cách nhập khẩu từ các nhà cung cấp khác. Sự thay đổi này đã gây áp lực lên thị trường khí đốt toàn châu Âu, khiến giá cả tăng cao. Đặc biệt, Ý đã phải bổ sung nguồn cung thiếu hụt bằng cách nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG), vốn đắt đỏ hơn khí đốt qua đường ống.

Chi phí nhập khẩu tăng cao này đã được chuyển cho người tiêu dùng thông qua giá điện bán buôn cao hơn. Mặc dù chính phủ Ý đã nỗ lực giảm tác động bằng cách cắt giảm thuế bán hàng và khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo, nhưng người tiêu dùng vẫn phải đối mặt với hóa đơn điện năng đắt đỏ.

Việc gia tăng công suất năng lượng tái tạo theo một sắc lệnh an ninh năng lượng mới cùng với chi phí vốn cao để xây dựng các cơ sở sản xuất sạch mới càng làm tăng áp lực lên giá điện. Kết quả là, người tiêu dùng Ý khó có thể thấy sự giảm giá điện trong tương lai gần, khi quốc gia này tiếp tục ghi nhận mức giá điện cao nhất châu Âu.