Hệ thống SCADA là gì?

Hiện nay, tất cả việc thao tác đóng cắt, điều khiển thiết bị tại các trạm biến áp được tiến hành ngay tại trung tâm điều khiển xa. Với việc ứng dụng các cảm biến thông minh đo lường, các thông số kỹ thuật được truyền dữ liệu về hệ thống giám sát và điều khiển từ xa (SCADA). Vậy SCADA là gì? Việc áp dụng SCADA có lợi như thế nào với công tác vận hành hệ thống lưới điện?

SCADA (viết tắt của “Supervisory Control and Data Acquisition”, mang nghĩa “Giám sát điều khiển và thu thập dữ liệu”) là một phần mềm hệ thống được sử dụng để giám sát, điều khiển và thu thập thông tin dữ liệu của hệ thống phần cứng. Vào giữa thế kỷ 20, hệ thống giám sát và xử lý dữ liệu SCADA chính thức ra mắt. Trước đó, các nhà sản xuất và tổ chức công nghiệp phải dựa vào nhân viên giám sát và điều khiển thủ công bằng cách sử dụng nút bấm và quay số tương tự.

Đầu những năm 1950, máy tính phát triển và được áp dụng lần đầu trong quá trình kiểm soát sản xuất. Điều này dẫn đến việc hoạt động giám sát trở nên phổ biến trong nhiều tổ chức công nghiệp. Say này, các thiết bị từ xa được phát triển để giám sát và truyền tải dữ liệu đến các thiết bị, thuật ngữ SCADA được chính thức ra đời và trở nên phổ biến. Điều này đã cung cấp cải tiến trong việc giám sát và kiểm soát tự động quy trình của các doanh nghiệp. Đồng thời cho phép người dùng thao tác tại các địa điểm khác nhau mà không cần phải có mặt trực tiếp để thực hiện nhiệm vụ giám sát.

Hệ thống SCADA về mặt vật lý sẽ giống như một màn hình hoặc nhiều màn hình. Trong đó người vận hành có thể vừa điều khiển vừa giám sát tất cả các thành phần liên quan trong một hệ thống, máy móc.

Hình ảnh Trung tâm giám sát thuộc Công ty Lưới điện cao thế TP Hà Nội

Tính cuối tháng 5/2024, Tổng Công ty Điện lực TP Hà Nội (EVNHANOI) đang quản lý 64 trạm biến áp 110/220kV với tổng công suất 9.228MVA, trong đó đã có 64/64 trạm thực hiện không người trực. Và một trong những công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc vận hành và quản lý các trạm biến áp không người trực chính là SCADA.

Theo ông Nông Ngọc Anh - Trưởng phòng công nghệ - Trung tâm Điều độ Hệ thống điện TP Hà Nội chia sẻ: “Với hệ thống điều khiển SCADA, việc chỉ huy, thao tác vận hành, đóng cắt thiết bị từ xa, Trung tâm điều khiển xa và các trạm biến áp 110kV không người trực đã mang lại những hiệu quả thiết thực, điển hình như trong công tác quản lý vận hành, hoạt động sản xuất, kinh doanh. Hệ thống này giúp giảm thời gian thao tác vận hành, đóng cắt thiết bị, rút ngắn thời gian bảo trì bảo dưỡng, xử lý sự cố trạm biến áp... Từ đó, giảm tối đa nhân lực vận hành, nâng cao năng suất lao động, giảm chi phí vận hành hệ thống, nâng cao độ tin cậy cung cấp điện và đảm bảo vận hành lưới điện an toàn”.

“Trong điều kiện thời tiết xấu như mưa gió, bão lũ. Việc sử dụng hệ thống SCADA để thao tác cắt điện các đường dây, trạm biến áp, thực hiện cấp điện trở lại cho khách hàng sẽ nhanh hơn, đồng thời ngăn ngừa nguy cơ sự cố gây mất an toàn cho người và thiết bị” - Ông Ngọc Anh cho biết thêm.

Điều độ viên Trung tâm Điều độ hệ thống điện TP Hà Nội thao tác vận hành, đóng cắt thiết bị từ xa tại trung tâm điều khiển

Ứng dụng SCADA là minh chứng rõ ràng cho sự nỗ lực không ngừng của EVNHANOI trong việc ứng dụng công nghệ tiên tiến vào công tác quản lý và vận hành hệ thống điện. Qua việc triển khai và ứng dụng SCADA, EVNHANOI đã và đang từng bước xây dựng một lưới điện thông minh, hiện đại, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ cung cấp điện và đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Trong thời gian tới, EVNHANOI sẽ tiếp tục triển khai trạm biến áp số để tăng tính chính xác, tính dự phòng, độ tin cậy cung cấp điện và sử dụng hiệu quả tối đa các bộ dữ liệu được thu thập để phục vụ công tác giám sát, quản trị và dự báo trong công tác vận hành.