Tiền thân là Trường Kỹ thuật Gia Định của chế độ cũ; sau ngày miền Nam giải phóng, HEPC được Bộ Đại học & Trung học chuyên nghiệp tiếp quản. Đến 20/10/1976, HEPC được bàn giao cho Bộ Điện Than mà trực tiếp là Công ty Điện lực miền Nam quản lý. Lúc đó, Trường mang tên Trường Công nhân Kỹ thuật Điện. Năm 1997, HEPC được nâng cấp và đổi tên thành Trường Trung học Điện 2 trực thuộc Công ty Điện lực 2. Ngày 06/04/2000, HEPC chuyển về trực thuộc Tổng công ty Điện lực Việt Nam (EVN). Đến ngày 21/09/2005, HEPC được nâng cấp và đổi tên thành Trường Cao đẳng Điện lực TP. Hồ Chí Minh. Ngày 07/4/2017, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã bàn giao HEPC trực thuộc Tổng công ty Điện lực miền Nam (EVNSPC).

Nhớ ngày đầu tiếp quản Trường, đoàn cán bộ lúc đó có 03 người: Ông Ung Thẩn – Hiệu trưởng; Ông Trần Nguyên Thái – Hiệu phó; Ông Lê Văn Trấm – Trưởng phòng Tổ chức. Cơ sở vật chất gồm 03 dãy nhà trệt, 01 dãy xưởng với tổng diện tích sàn xây dựng khoảng 1.300 m². Diện tích mặt bằng lúc ấy gần 03 hecta, trong đó chủ yếu là đồng ruộng và cỏ hoang. Tổng giá trị tài sản theo sổ sách bao gồm nhà xưởng, trang thiết bị, phương tiện làm việc, đồ dùng dạy học là 55.325 đồng (tiền Ngân hàng Việt Nam thời điểm đó). Nhân lực bàn giao có 28 cán bộ, giáo viên, nhân viên.

Những công việc đầu tiên cho năm học mới đầy dẫy những khó khăn, có cả những ngập ngừng, e ngại của thời kỳ mới giải phóng. Nhưng rồi những ngổn ngang đã được người mới – người cũ, thầy và trò bắt tay nhau cùng giải quyết. Các khóa học dở dang tiếp tục chương trình đào tạo cũ có bổ sung một số chuyên đề về đường lối, chính sách của Đảng và Chính quyền Quân quản. Các khóa Công nhân 77A, Trung cấp Phát dẫn điện, Nhiệt điện 77 đã được khẩn trương tuyển sinh, khai giảng…

Ai đã từng gắn bó, chia sẻ những vất vả, lo toan trong những ngày đầu tiên đó chắc chắn sẽ mãi lưu giữ trong ký ức của mình những kỷ niệm không thể nào quên. Nước cho ăn uống cả Trường phải mua từng xitéc một; nước cho tắm giặt là dòng kênh Trùm Bích dùng chung cho cả thầy và trò nội trú. Không chỗ ở, học sinh được xã Thạnh Lộc bố trí ở “Khu nhà tiền chế” gần chợ Thạnh Lộc bây giờ. Một số lớn được Cô Ba – người sáng lập khu “Cô nhi viện” ở phường Thạnh Xuân ngày nay – “cưu mang”. Thời khóa biểu phải xếp từng ngày bởi các thầy cô giáo mới theo quyết định phân công, chưa chịu về hoặc không chịu về nhận nhiệm sở. Giờ học thực hành, thực tập được thay bằng giờ lao động dọn dẹp cỏ hoang… Có thầy giáo tốt nghiệp Đại học Bách khoa TP. HCM mới về tuần trước, tuần sau đã phải lên lớp dạy; thời gian chuẩn bị, tài liệu, trang thiết bị để giảng dạy thực hành hầu như không có gì. Ấy vậy mà phải dạy cả ca đêm do thiếu xưởng thực tập và dụng cụ đồ nghề.

Sự bắt đầu là như thế đó! Những khó khăn, những bề bộn cũng đã dần dần được khắc phục bằng tâm huyết của những người trong cuộc. Theo thời gian, “Trạm bơm và xử lý nước ngầm” được xây dựng; trang thiết bị cho nghề Đường dây & Trạm biến áp được xin về cùng với 05 máy tiện cơ khí. Vài phòng học được lấy làm chỗ ở nội trú cho học sinh nữ, mấy gian nhà lá được cất nhanh giữa khu ruộng ngập nước để làm chỗ ở cho học sinh nam. Nhiều dãy nhà cấp 4 được mọc lên, trong đó có Hội trường mái lợp fibro xi măng trống trước, rỗng sau. Đây là công trình đầu tay của thầy và trò Ban Gò hàn, lắp dựng từ các loại vật tư tận dụng được xin về từ Tổng kho Thủ Đức. Rồi theo thời gian, ruộng nước, ao nuôi cá được san lấp dần; cỏ hoang, lau sậy rồi cũng thưa dần…

Dù được sự quan tâm, chắt chiu đầu tư của Lãnh đạo Công ty Điện lực 2 thời kỳ đó; dù với rất nhiều nỗ lực và tâm huyết của Ban Giám hiệu; song cũng vì nhiều lý do khác nhau, trong đó có cơ chế của thời bao cấp, nên việc xây dựng cơ sở vật chất, đầu tư trang thiết bị đào tạo vẫn chưa tương xứng với một cơ sở đào tạo chuyên ngành Điện lực của khu vực miền Nam.

Cột mốc quan trọng đánh dấu sự thay đổi cơ bản của Nhà trường là Quyết định số 495/TTg ngày 02/08/1996 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Dự án cải tạo và xây dựng Nhà trường thành “Trung tâm Đào tạo ngành Điện miền Nam”. Dự án được khởi công vào cuối năm 1996, khánh thành đưa vào sử dụng dịp 20/11 năm 1999. Tổng mức đầu tư của dự án được quyết toán trên 64 tỷ đồng, trong đó có hơn 36 tỷ thuộc nguồn vốn vay của Ngân hàng Thế giới (World Bank) dùng để mua sắm trang thiết bị đào tạo và dịch vụ tư vấn nước ngoài. Phần còn lại khoảng 28 tỷ đồng do Tổng công ty Điện lực Việt Nam (EVN) đầu tư để xây dựng cơ sở hạ tầng gồm Hội trường 300 chỗ, 20 phòng học chuẩn, khu nhà xưởng, khu phòng thí nghiệm, bãi thực hành lưới điện, hệ thống điện nước…

Trong số các trang thiết bị đào tạo hiện đại có Bộ mô phỏng hệ thống điện (Power System Simulator) trị giá hơn 7 tỷ đồng. Đây là thiết bị mô phỏng toàn bộ dây chuyền sản xuất, truyền tải, phân phối và tiêu thụ điện năng. Trên thiết bị này có thể tiến hành các thí nghiệm: hòa đồng bộ máy phát điện, tăng giảm công suất, vận hành lưới truyền tải, phân phối… Đặc biệt có hệ thống relay kỹ thuật số hiện đại giống như thực tế. Bãi thực tập lưới điện có diện tích hơn 5.000 m², trong đó có phần mô phỏng một Trạm biến áp trung gian 110 kV được lắp đặt đầy đủ các trang thiết bị trên lưới điện truyền tải và lưới điện phân phối. Ngoài ra, Trường cũng có khu nhà nghỉ khang trang 200 giường, dành cho diện cán bộ đi học với hệ thống máy điều hòa không khí, TV cáp, Internet và các tiện nghi khác.

HEPC có hai công trình xây dựng để lại nhiều dấu ấn, nhiều cảm xúc nhất. Thứ nhất, dự án xây dựng “Khu ký túc xá 7 tầng, 1.300 chỗ ở”: công trình được khởi động với rất nhiều thủ tục nhiêu khê dù địa phương rất ủng hộ. Trước tiên là thủ tục để được cấp sổ hồng cho khu đất hơn 2.000 m² tiếp giáp với khuôn viên hiện hữu của Trường. Dự án có tổng mức đầu tư hơn 20 tỷ đồng, được đưa vào sử dụng vào giữa năm 2007. Thời điểm đó, khu ký túc xá là tòa nhà cao nhất, khang trang và tiện nghi nhất tại phường Thạnh Lộc, phường Thạnh Xuân. Sinh viên – học sinh lần đầu tiên được sử dụng hệ thống thang máy; vài chục phòng có trang bị máy điều hòa không khí, TV cáp, hệ thống Internet…

Thứ hai, dự án xây dựng “Bờ kè Kênh Trùm Bích”: do cốt nền thấp, khuôn viên Nhà trường tiếp giáp bờ Kênh Trùm Bích với gần 300 m. Công trình hoàn thành và được đưa vào sử dụng năm 2009 đã chấm dứt tình trạng các anh chị học viên, sinh viên, học sinh phải xắn quần bì bõm mới tới được phòng học do triều cường ngập nước.

49 năm nhìn lại, những chàng trai cô gái hừng hực sức sống về Trường công tác ngày nào nay đã là những ông nội, bà ngoại của những gia đình thành đạt. 49 năm qua, Nhà trường đã đào tạo cho ngành Điện phía Nam hơn 35.000 cử nhân cao đẳng, kỹ thuật viên trung cấp; đặc biệt đội ngũ công nhân lành nghề của các đơn vị ngành Điện phía Nam hầu hết đều tốt nghiệp từ Trường này.

Những cậu học sinh nghịch ngợm ngày nào nay đã là cán bộ lãnh đạo, quản lý giỏi của ngành Điện lực Việt Nam. Rất nhiều người thành đạt, nhiều người đã trở thành những kỹ sư đầu đàn, thạc sĩ, tiến sĩ và đang giữ những vị trí then chốt trong dây chuyền sản xuất, truyền tải và phân phối điện năng. Có người là Chủ tịch, Tổng Giám đốc, Phó Tổng Giám đốc các Tổng công ty lớn thuộc EVN; danh sách giữ các chức vụ Giám đốc, Phó Giám đốc đơn vị cấp 3 ngày càng nhiều.

Gần 50 năm nhìn lại để vinh dự và tự hào vì những thành tựu mà chúng ta đã đạt được; để thấm thía những vất vả mà chúng ta cùng sẻ chia và nếm trải; để trân trọng và biết ơn những người đi trước đã đặt những viên gạch nền móng ban đầu; để chiêm nghiệm và đúc kết những bài học kinh nghiệm vô cùng quý giá cho lịch sử xây dựng Nhà trường…

Hôm nay đây, kỷ niệm 43 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, chúng ta hãy kết nối, xâu chuỗi lại chặng đường hình thành và phát triển, biến tài nguyên sẵn có thành hành trang quý báu để bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam./.

Một số hình ảnh:

Thủ tướng Phan Văn Khải (ngoài cùng bên phải) thăm và làm việc tại trường năm 2002

Tập thể thầy cô giáo Nhà trường năm 2008

Các thế hệ Lãnh đạo Nhà Trường và các cựu học sinh trong ngày lễ 20/11 năm 2016

Ths. Nguyễn Tấn Nghiệp